D. 1922 Antakya – Ö. 2011 İstanbul

Halit Çelenk, 1922 yılında Antakya‘da doğdu.

İlkokulu Mektebi Sultani’de okuyan Halit Çelenk, orta ve Lise öğrenimini Antakya Lisesinde yaptı. Hocalarının çoğu Fransız ya da Fransa’da eğitim görmüş kişilerden oluşmaktaydı. Sosyal konulardaki derslere daima ilgi duyan Çelenk, ders dışında da okumaya çok meraklıydı. Felsefe hocası Mesut Fani Bilgili bir 150’lik olmanın yanı sıra, aydınlanmacı düşüncelere sahip, burjuva kültürünü

özümsemiş bir kişilikti. Ağabey Çelenk ise Hatay’ın Anadolu’ya ilhak etme savaşının ön saflarında yer almış Selim Çelenk’ti. Fransız burjuva devriminin ve Fransız aydınlanmasına katkısı olan şair, yazar ve düşünürleriyle; Montesquieu, Diderot, Voltaire ve J. J. Rousseau ile lise sıralarında tanıştı.

1939’da Antakya lisesinden mezun olan Halit Çelenk babasının oğlunu ticarete yöneltme çabalarına karşın okumak üzere Paris’e gitmek istedi ama Almanların Polonya’ya girdikleri haberini alan aile oğullarını yollamaktan vazgeçtiler. Savaş, İstanbul’la başlayacak yeni bir yaşamın yolunu açmıştı O’na. Yüksek öğrenimini yapmak üzere Antakya’dan ayrıldı.

Antakyalı Halit Çelenk ve Selânik’li bir ailenin kızı olan Şekibe Sayar’ın yolları İstanbul Üniversitesi’nin koridorlarında kesişti. 1944‘te İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘ni bitiren Çelenk, Türkiye İşçi Partisi Ankara il yönetiminde sekreter ve genel yönetim kurulunda üye olarak görev yaptı.

Halit Çelenk, askerliğini Zonguldak’ın ilçesi Devrek’te 19. Topçu alayında asteğmen olarak yaptı. Askerliği Antakya’da Mesut Fani Bilgili’nin yanında yapılan avukatlık stajı izler. Stajdan sonra genç çift,  Şekibe Çelenk’in anne ve babasının da yaşadığı Samsun kentine yerleştiler.

 

Çelenk, 1960‘lı yıllarda İlerici Avukatlar Derneği ve yine Devrimci Avukatlar Derneği‘nin kurucu ve yöneticileri arasında yer aldı. 1965 yılında Fakir Baykurt‘un başkanlığında kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası‘nın (TÖS) daha sonra kurulan Tüm Eğitim ve Öğretim Emekçileri Birleşme ve Dayanışma Derneği‘nin (Töb-Der) hukuk danışmanlığını yapan Çelenk, 1968 yılında Türk Hukuk Kurumu‘nun ikinci başkanlığı, 1975 yılında Çağdaş Hukukçular Derneği başkanlığı görevini yaptı.

İnsan Hakları Derneği ve İnsan Hakları Vakfı‘nın kurucuları arasında yer alan Çelenk, 12 Mart ve 12 Eylül dönemlerinde, Dev-Genç, THKO, TİP, TKP, TSİP, Dev-Yol, DİSK, Barış, Türkiye Yazarlar Sendikası, Halkevleri Köy-Koop gibi davalarda avukatlık yaptı.Barış davasında ve Aziz Nesin‘in öncülüğünü yaptığı Dilekçe davasında sanık olarak yargılan ve beraat eden Çelenk, Nazım Hikmet‘in kız kardeşi Samiye Yaltırım tarafından kurulan Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı‘nın yönetim kurulunda görev aldı, Nazım Hikmet‘e yapılan hakaret davalarında müdahil olarak Samiye Yaltırım‘ın avukatlığını üstlendi.

Çelenk, başta Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan olmak üzere Taylan Özgür, Mahir Çayan, Gün Zileli, Melih Pekdemir, Kemal Türkler, Aziz Nesin, Mahmut Dikerdem, İlhan Selçuk, Oktay Akbal, Dr. Erdal Atabek, Vedat Türkali, Mihri Belli, Uğur Mumcu, Remzi İmame, Mümtaz Soysal, Bahri Savcı, Adalet Ağaoğlu, Işık Kansu, Muzaffer İlhan Erdost, Süleyman Ege, Melike Demirağ, Sadun Aren, Abdullah Baştürk, Vahat Erdoğdu, Seyhan Erdoğdu, Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Asım Bezirci, Arif Damar, Öner Yağcı, M. Emin Değer‘in de aralarında bulunduğu önemli isimlerin avukatlığını üstlendi.

90 yaşında, 5 Mayıs 2011 tarihinde vefat etmiştir.

Halit Çelenk‘in ‘‘İdam Gecesi Anıları‘‘, ‘‘THKO Davası, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ve Arkadaşlarının Sorgu ve Savunmaları”, ‘‘Devlet Güvenlik Mahkemeleri Niçin Kaldırılmalı?”, ‘‘Hukuksuz Demokrasi”, ‘‘Umut Hangi Dağın Ardında?”, ‘‘Barış Savaşçıları”, ‘‘Beş Kapı-Beş Kilit” basılmış eserlerinden bazılarıdır.[1]

[1] https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=84150&tipi=2&sube=14 erişim 26.10.2025 ve https://halitcelenk.org/icerik/halit-celenkin-yasam-oykusu erişim 26.10.2025