Çeşme; Şeyh Ali Mahallesi’nde, Şeyh Ali Cami’inin avlu duvarına yerleştirilmiştir. Yapının inşa tarihini çeşme nişi içerisinde yer alan kitabeden öğrenmekteyiz. Bu kitabe şöyledir;

1 Dar-ı ukbada rahile mislü bulan nuş ide

2 Bu zulal-ı hayra kim dünyada olmuşsa,,,,..

3 Sende ab-ı zerle yaz İzzet bunun tarihini

4 Teşnegan içün buz akdı zülal-i selsebile

Sene 22 recep 1334 (1915)

Kitabeden, inşaatın H.22 recep 1334 / M. 4 Mayıs 1915 tarihinde tamamlandığını ve şairinin isminin İzzet olduğunu öğreniyoruz. Çeşmeyi yaptıran şahsın ismi kitabede yer almamakla beraber Müftü Zade Hacı Sakıp Efendi, Ahmediye Camii yakınında bir bab demirci dükkanını kendisinin yaptırdığı Şeyh Ali Camii bitişiğindeki çeşmenin masraflarını karşılamak üzere vakf etmiştir. Buna göre çeşmenin banisinin kimliği vakfiyeden Müftü Zade Hacı Sakıp Efendi olarak açıklığa kavuşmaktadır.

İki bağımsız sütuna basar vaziyetteki sepetkulpu şeklindeki kemerin şekillendirdiği çeşme nişinden meydana gelen tek cepheli sokak çeşmelerindendir. Çeşme kütlesi üstten kademeli silme ile sınırlandırılmıştır. Bağımsız sütunların her hangi bir taşıyıcı işlevi bulunmamaktadır. Taşıyıcı özelliği bulunmayan sütunlar yalnızca dekoratif bir unsur olarak kullanılmıştır. Sütun başlıkları volütler ve bitkisel motiflerle süslenmiştir. Çeşmenin inşasında kullanılan kesme taşlar, değişik ebat ve biçimlerde yontularak kullanılmıştır. Taşların köşeleri pahlanarak geniş derzlerin meydana getirildiği ve bunların dekorasyona katıldığı görülmektedir. Kemerin kilit taşı yüzeyine yerleştirilen rozet ve mermer levha üzerine kabartma harflerle yazılan kitabesini diğer tezyini öğeler olarak sıralayabiliriz. Çeşme, duvar örgüsünün tezyini maksatlı kullanılmasıyla Meydan Çeşmesi’ne benzemektedir.[1]

[1] ŞANCI, Fuat, (2011), “Antakya’nın Gerdanlığı, Çeşmeler” HATAY Aylık Kültür ve Keşif Dergisi, Sayı: 45 Mart 2011, sf: 12-21.