Devol Antlaşması (1108), Birinci Haçlı Seferi’nin ardından, 1108’de Antakya Haçlı Prensliği adına Bohemund’un, Bizans İmparatoru Alexius I arasında Anyakya’nın statüsü için yapılan bir anlaşmadır. Başlangıçta uygulanmamasına rağmen Antakya Prensliği’ni Bizans İmparatorluğu’nun vasal bir devleti haline getirmek amacıyla yapılmıştır. Bizans’ın savaşları değil, diplomasi yoluyla anlaşmazlıkları çözme eğiliminin tipik bir örneğidir ve Bizanslarla Batı Avrupa komşuları arasındaki güvensizliğin bir sonucudur.

1100 yılına gelindiğinde Anadolu ve Suriye’de birçok Haçlı prensi bulunmaktaydı. Bohemond tarafından kurulan Antakya Prensliği de bunlardan biriydi. Bohemond Antakya’yı aldığında burayı Bizans Devletine vereceğini tahhüt etmşti. Önemli bir liman kentine sahip olan Antakya Bizans için önemliydi. Bizans İmparatoru Alexis Antakya Ptensliğini tanımayarak verilen sözün yerine getirilmesini istedi.

Türklerle girişilen Harran savaşında Antakya prensliği kan kaybetti ve Bizans’ın saldırısına açık bir pozisyona düştü. Bohemond asker toplamak için Avrupa’ya gitti. Papayla görüşüp Bizans İmparatoru’nu haçlılara karşı saldırgan olduğu konusunda şikayet etti. Bohemund uzakta olduğu sırada Alexius Antakya’yı ve Kilikya şehirlerini yeniden istihdam etmek için bir ordu gönderdi. 1107’de Suriye’deki Müslümanlara karşı planlanan haçlı seferi için yeni bir ordu kuran Bohemund, Alexius’a karşı açık savaş başlattı ve Adriyalı’yı geçerek imparatorluğun en batısındaki Dyrrhaçium’u kuşatmaya başladı. Ancak babası gibi Bohemund da önemli bir ilerleme kaydedemedi; Alexius savaştan kaçınmış ve ordusu arasında bir veba nedeniyle Bohemund’un kuşatılması başarısız olmuştu.

1108 Eylül’ünde Alexius, Bohemund’u Diabolis’deki imparatorluk kampında (Devol) onunla pazarlık etmesini istedi. Bohemund da hastalığa kapılmış ordusunun artık Alexius’u savaşta yenemeyeceğinin farkındaydı. 1097’de Antakya’yı Bizans’a teslim edeceğinin sözünü verdiğini ve bu sözü yerine getirmeyerek anlaşmayı ihlal ettiğini kabul etti. Ancak Bohemund’un gözündeki Alexius’un da 1098’de Antakya kuşatmasından dönerek anlaşmayı ihlal eden tavır ve tutum içinde olduğudur. Alexius 1097 yılının yeminlerini (Her iki tarafın taahhütlerini) geçersiz saymayı kabul etti. Antlaşmanın spesifik şartları General Nicephorus Bryennius tarafından müzakere edildi ve Nicephorus’un karısı Alexius’un kızı Anna Comnena tarafından kaydedildi:

Bu anlaşmaya Göre:

– Antakya Prensliğinin Bizans’a bağlı bir prenslik olacak.

– Antakya Prensliği, Bizans topraklarının savunması için istenildiğinde asker verecek.

– Bohemond, Bizans tarafından Antakya dükü olarak kabul edilecek.

– Antakya Kilisesinin başına Yunanlı bir rahip atanacak

– Bohemund, imparatorun ve ayrıca Alexius’un oğlu ve mirasçı John’un vasal olarak kabul edecekti.

– Klikya, Adana, Tarsus, Anzarbus, Mopsuestia, Mamistra, Cydnus, Hermon, Laodikya, Jabala, Valania, Maraclea ve Tortosa Alexius’un toprakları olarak kabul edilecekti.

Anlaşmanın en önemli maddelerinden biri de Antakya Feodal beylerinin ve Bohemond’un vassallarının Alexius’a bağlılık yemini etmeleriydi.

Sonuç olarak; Bohemond anlaşma şartları uyarınca imparatora bağlı olmayı, gerektiğinde ordularını Bizans İmparatorluğu’nun hizmetine sunmayı ve ayrıca Antakya’ya bir Rum patriğinin atanmasını kabul etti. Bunun karşılığında ise kendisine “sebastos”  ve “duks” unvanı alıyordu. Antlaşmanın ardından Puglia’ya çekilen ve burada ölen Bohemond’un Antakya’da naip olan yeğeni Tancerdi  antlaşmanın şartlarını reddetti. Antakya 1137’de geçici olarak Bizans yönetimine girmişse de 1158 yılına kadar fiilen Bizans’a bağlı hâle getirilemedi.

 

 

 

Transl. by J. C. Morris and J. E. Ridings, Byzantium and the Crusader States 1096–1204., Oxford 1993, sf: 75-85.