Lütfi Rifai (Tar. Bio)
D. 1881 Lazkiye – Ö. 4 Ekim 1856 Antakya
Tam Adı Mehmet Lütfi Rifai’dir Babası Hacı Kasım Ağa. Arap Sünnidir.
Çocukluk ve okul yılları Seyda, Sur, Humus, Beyrut ve Şam’da geçti. 1900 yılında Şam askeri rüştiye ve İdadisini bitirdi. Sonra İstanbul Halıcıoğlu’nda bulunan Harbiye Mektebi’ne girdi. İsmet İnönü’nün ikinci sınıf arkadaşıydı. 1903’te okulu bitirdi. Lütfi Bey, mezuniyetinin ardından 1906 yılında Üçüncü Tümen’in olduğu Balkanlar’a atandı.1908 Devrimi’nden kısa bir süre önce Kratova’da İttihat ve Terakki’ye katıldı.
Devrimin ilk günlerinde Lütfi Bey kozmopolit bir şehir olan Prizren’e atandı. Orada iki yıldan fazla kaldı ve kendi ifadesine göre, Prizren’deki hayatı oldukça rahattı.
1912 yılında 100.000 kadar asker terhis edilmişken Osmanlı İmparatorluğu yeni bir maceraya girdiğinde, Yenipazar (Novibazar) birliklerinde subay olarak Yunanlara karşı savaştı. Tümen Kumandanı Esat Paşa ile birlikte esir düştü. Spetses adasında 10 ay sürgün kaldı, anlaşma sonunda İstanbul’a gönderildi.
İstanbul’da Enver Paşa’nın hışmına uğradı, görevden uzak kaldı. Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde etnik ve milliyetçi hareketler başlayınca, Arap kökenli subaylar Suriye ve diğer Arap ülkelerinden uzaklaştırıldılar. 1914’te binbaşı oldu ve Suriye’deki 6. Kolorduya kurmay başkanı göreviyle gönderildi.
I. Dünya Savaşı başlayınca 6. Kolordu önce İstanbul’a, sonra da Müttefiklerin saldırıya geçtiği Çanakkale’ye gönderildi. Çanakkale Savaşı’na 19. Tümende Mustafa Kemal Paşa ve 16. Kolorduda Fevzi Paşa ve Kuzey Grubu Komutanı Esat Paşa komutasında katıldı. Buradan
19. Tümen Kurmay başkanı olarak Galiçya’ya, sonra da Gazze’ye gitti. 1917’de yarbay oldu. Asir ve Filistin’de çeşitli birliklerde görev yaptı.
1918’de Mondros Mütarekesi sonucu Suriye Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrıldı. Antakya ve çevresi de Osmanlı İmparatorluğu sınırlarının dışında kaldı. Bu durumda, Mehmet Lütfi Bey Osmanlı subayı olmasına karşın artık doğrudan Osmanlı İmparatorluğu ile bağları kalmamış oldu.
Ancak resmi olarak 27 Ekim 1921’e kadar Osmanlı askeriydi, ve bu tarihte ordudan terhis edildi.
1919’da Suriye Genel Kongresi’ne Antakya’dan delege olarak Suphi Bereket’le beraber katıldı. Kongrede geçici başkanlık yaptı. Bu kongrenin en önemli maddesi: “Suriye’nin kesin bağımsızlığı” maddesidir. Kongrenin kararları Fransızları kızdırdı. 24 Temmuz 1920 tarihinde Fransız kuvvetleri Suriye’deki bağımsızlık isteklerini sindirmek ve Arap milliyetçi hareketlerini önlemek için askeri önlemlere başvurdu ve Meysalun denilen yerde Suriye milli ordusunu yenerek bağımsızlık hareketlerini önledi. Faysal Suriye’yi terk etti.
Meysalun Savaşı’nda Suriye ordusunu yönetenler El Ahad örgütüne bağlı Osmanlı subaylarından oluşmaktaydı. Anlatılanlara göre Mehmet Lütfi Bey albay rütbesinde bu savaşlara katılmıştır.
İki yıl Suriye Ordusu’nda görev yaptı. Daha sonra buradan ayrılarak Antakya’ya yerleşti.
1923’ten 1929’a kadar Antakya Sultani Mektebi’nde öğretmen ve müdür olarak görev yaptı.
Oturan Soldan 4. Lütfi Rifai
Okulun Türk ve Arap öğrenciler için ikiye bölünmesiyle Türk kısmının müdürlüğüne getirildi. Fransız müfettişle anlaşmazlığı nedeniyle görevinden istifa etmek zorunda kaldı. 1929’dan 1933’e kadar Deyr ez-Zur’un nahiye müdürlüğünü yaptı.
Erkek Lisesi’nde aynı zamanda matematik dersleri veriyordu. 1933 yılında Antakya’ya dönerek Antakya Lisesi’nde çalışmaya başladı.
Bu arada Fünun-u Cemile adlı bir cemiyet kurdu. Cumhuriyet Halk Fırkası’na girdi. Eski Muharipler Derneği’nde hem üye, hem yönetici olarak çalıştı. Ayrıca yerel birçok gazetede yazılar yazdı. Yenigün gazetesinde 1935-36 yıllarında makaleleri, Çanakkale Savaşlarına ait anılarının bir bölümü yayınlandı.
Türk askerlerinin Hatay’a girmesinden sonra Orta Kuseyr kazasının Nahiye Müdürlüğü’ne getirildi.
1938 yılında soyadını “Yücel” olarak değiştirdi.
II. Dünya Savaşı sırasında Hatay’da yayınlanan Atayolu gazetesinde “Süelyazıcı” takma isimle başyazar olarak savaşı irdeleyen yazılar yazdı. Bu yazılarda Almanların etkisinde kaldığı görülür.
Dünyayı sarsan Balkan Savaşı, Çanakkale Savaşı, Hicaz savaşlarında çarpışan; zorunlu olarak Osmanlı İmparatorluğu, Suriye Arap Cumhuriyeti, Hatay Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan, beş madalya sahibi Mehmet Lütfi Rufai Bey 4 Ekim 1956 tarihinde Antakya’da yaşama veda etti. Günümüzde, Antakya Lisesi yakınlarındaki bir caddeye Mehmet Lütfi Rifai’nin adı verilmiştir.Çocuklarının cabasıyla anılarını anlattığı “Hatıralarım” adlı kitabı yayınlanmıştır.