Hıristiyanlarca dünyanın ilk kilisesi olarak kabul edilen Aziz Piyer Kilisesi, Antakya Reyhanlı karayolu üzerinde ve kent merkezinden 1 km uzaklıkta Silpiyus (Habib il- Neccar) dağı eteklerinde kurulmuştur. Aziz Butros, Antakya’ya geldiğinde ilk vaazını burada vermiştir. Bundan dolayı Hıristiyanlarca dünyanın ilk kilisesi olarak kabul edilir. Ancak ilk kiliseler bugünkü İsrail ve Filistin sınırlarındadır. Bazı tarihçilerde Hıristiyan adının ilk defa bu kilisece kullanıldığı varsayılmıştır. Günümüzde anıt müze olarak kullanılan kilisenin, ön cepheleri 12. veya 13. yüzyıl gotik tarzında ve kesme taştan yapılmıştır. Kilise 13 metre uzunluğunda, 10 metre genişliğinde ve 7 metre yüksekliğindedir. Tabanında 5. yüzyıla ait siyah ve beyaz renklerden oluşan mozaik bir yer döşemesi mevcuttur. Bu döşeme kötü kullanımdan dolayı büyük ölçüde zarar görmüştür. Kilise duvarlarında, 12 veya 13. yüzyılda yapıldığı düşünülen freskler mevcuttur. Rutubet ve kötü kullanım yüzünden bu fresklerin günümüze kadar çok azı kalabilmiştir. Kilisenin doğu kısmında bir sunak masası ve masanın ön yüzünde başlangıç ve sonsuzluğu ifade eden Alfa ve Omega (A W) harfleri bulunmaktadır. Sunak masasının sağında küçük bir su havuzu vardır. Kayalardan sızan su bu havuzda toplanır. Hıristiyanlarca kutsal olarak kabul edilir. Antakya’ya Hacı olmak için gelen Hıristiyanlar bu sudan bir damla içer veya el ve yüzlerine sürerler. Bu yöntemle ruhsal vaftiz olurlar.

Sunak masasının sol tarafında, Silpiyus Dağı’nın arka tarafına kadar uzanan ve yaklaşık 30–40 m uzunluğunda olan bir tünel bulunmaktadır. Bu tünelin ibadet edenler tarafından, herhangi bir tehlikeye karşı; güvenli ve gizli çıkış yolu olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Bu kiliseden 300 metre uzaklıkta Günahkârlar Hamamı denilen yerdeki kayalar üzerinde, tılsımlı olduğu söylenen kabartmalar vardır. Bunların en ilginci 3,5 metre büyüklüğünde kadın başıdır.

Mağara, 1580 yılında Müslümanlar tarafından Hıristiyan Ortodokslara verilmiş, 1856 yılında Suriye’deki Fransız temsilcisi Brunoni, Halep’teki Fransız Konsolosu’ndan aldığı kiliseyi Kapuçin Rahipleri’ne teslim etmiştir. Günümüzde Katolik Kilisesi’nin temsilcileri olan ve 1846’dan beri Antakya’da bulunan Kapuçinler ve diğer rahiplerin her pazar ve bayram günlerinde Saint Piyer kilisesinde ayin yapma yetkileri vardır. Kilise, 1863 yılında Papa IX. Pius’un isteği ile Kapuçin Rahipleri tarafından restore edilmiş, bu faaliyete III. Napolyon da yardım da bulunmuştur. Buranın Hıristiyan âlemi için Kudüs ve Roma gibi kutsal bir yer olması

nedeniyle, Papalık tarafından 1963 yılında “Hac Yeri” olarak ilan edildi. Tüm Hıristiyanlar ve hacılar alınan bir ön izinden sonra Saint piyer kiliseside dua etmekte özgürdürler. Ortodoks ve Katolikler Aziz Petros Bayramı’nı, Noel’de gece yarısı ayinini burada ortak yaparlarken, düğün gibi özel törenleri de birlikte kutlamaktadırlar.

Fotoğraf: https://www.yerelrehber.com/tr/kesfet/muze/saint-pierre-kilisesi-anit-muzesi Erişim: 13.04.2022

– USLU, Tevfik, Değişim ve Etkileşim Boyutuyla Hatay’da Hıristiyan Kültürü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antakya, Eylül 2009, s. 53-54.