D.1882 Antakya – Ö. 28 Temmuz 1949 İstanbul

Antakya doğumlu Suriyeli politikacı.

Ailesi, soylarının sahabe Halid bin Velid’e kadar uzandığını düşünmektedir. Babası Rıfat Ağa, Osmanlı Meclisi Mebusanı üyesiydi. İlköğrenimini Antakya’da tamamladıktan sonra, İstanbul’daki Mekteb-i Şahane’de eğitim gördü.

Sultan II. Abdulhamit’in baş kahyalığını yapan ve Suriye siyasetinin önemli isimlerinden Muhammet Ali el-Abed’in torunu Leyla Abed’le 1924 yılında evlendi. Düğün töreni Muhammet Ali el-Abed’in sarayında yapıldı. Törene çok sayıda Suriyeli siyasetçiyle, Türkiye ve Mısır’dan gelen önemli konuklar katıldı. Leyla Abed’le evliliği uzun sürmedi. Daha sonra Bereket Türk siyasetçilerinin ileri gelenlerinden Rüştü Bey’in kızıyla evlendi.

Suphi Bereketin iki kızı vardı. En büyük kızı Süheyla 1950’de TBMM başkanı Refik Koraltan’ın oğluyla evlendi. İkinci kızı Zehra Suriye Dış İşleri Bakanı Vahit Halefoğlu ile evlendi.

1919’da Suriye Genel Kongresi’ne temsilci seçildi ve Kuzey Suriye’de Fransız kuvvetlerine karşı İbrahim Hanano’nun önderliğinde patlak veren silahlı ihtilale katıldı

Haziran 1922’de Başbakan olarak atandı, ardından Aralık ayında Suriye Federasyonu Başkanı oldu ve 1 Ocak – 21 Aralık 1925 arasında Suriye Devleti Başkanı olarak görev yaptı. Başkanlığı sırasında Şam, Halep ve Alevi Dağları eyaletleri federal bir hükümet sistemi altında birleşti ve 1925’te Büyük Suriye Devrimi’nin patlak vermesine tanık oldu. 1932’de cumhurbaşkanlığına aday oldu ve 1933’e kadar Cumhurbaşkanı Muhammed Ali el-Abid yönetiminde Suriye Parlamentosu Başkanı olarak görev yaptı.

Suriye Federasyonu Başkanı (1922-1924)

Suphi Bereket, Mayıs 1919’da Fransa’ya karşı silaha sarılmış, ancak Temmuz 1920’de Suriye’ye Fransız mandası kurulmasının ardından silahlı mücadeleyi bırakarak siyasi hayata döndüğünü duyurmuştur. Fransa, Suriye’yi küçük devletlere (Şam Devleti, Halep Devleti, Cebeli Alevi ve Cebeli Dürzi Devleti) bölmüş ve İskenderun Sancağı bölgesine kendi idari sistemini kurmuştu. Suriye-Lübnan Fransız daimi temsilcisi General Henri Gouraud’nun desteğiyle Halep Devlet Konseyi üyeliğine seçildi ve 1922’de Şam’daki Merkez Parlamento’da bir sandalye kazandı.

Manda Yönetimi, eyalet sistemini değiştirmeye ve üç eyaleti Suriye Eyaletleri Federasyonu adı altında yeni bir siyasi oluşumda birleştirmeye karar verdi. 11 Aralık 1922’de Suphi Bereket Birlik Devleti’nin başkanlığına seçildi. Bu durum Şamlıları çok kızdırdı. Çünkü Suphi Bereket, Şamlı değil Antakyalıydı ve devletinin başkenti de Şam’da değil Halep’teydi.

Şam halkını yatıştırmak için Cumhurbaşkanı Bereket, birlik devletinin başkentini Şam’a taşıdı ve şehrin ileri gelenlerinden bazılarını yüksek rütbeli görevlere atadı. Bunların arasında İçişleri Müdürü olarak atanan Atta el-Eyyubi ve Maliye Müdürü olarak atanan Muhammed Ali el-Abed vardı. Şam ileri gelenlerinden Sami Paşa Mardam Bey, Birlik Devleti Başkan Yardımcılığına atandı.

Subhi Bereket, Suriye topraklarında yabancı ülkelere verilen bütün imtiyazları kaldırdı ve 1 Ağustos 1924’te Lübnan hükümetiyle Suriye ve Lübnan Bankası’nı kurmak üzere bir anlaşma imzaladı. Bu banka Suriye’nin ilk kağıt parasını bastı. Cumhurbaşkanı Bereket eğitime yatırım yaptı ve Suriye’deki ilk trafik yasasını çıkararak şehrin çoğu büyük caddesine manuel trafik ışıkları yerleştirdi

1925 yılı sonunda federatif birlik, Şam ve Halep eyaletlerinin birleştirildiği, ancak Alevi ve Dürzi devletlerinin bağımsızlıklarının korunduğu “Suriye Devleti” adı verilen yeni 1924 bir sistemle değiştirildi. Suphi Bereket, 1 Ocak 1925’te Suriye Devlet Başkanı oldu ve ülkeyi anayasa veya seçim olmadan yönetti, meşruiyetini Fransız manda otoritesinden aldı. Göreve gelmesinden birkaç ay sonra Büyük Suriye Devrimi patlak verdi ve başkent Şam, 18 Kasım 1925’te bombalandı. Fransız saldırganlığına protesto olarak Suphi Bereket, 21 Aralık 1925 akşamı görevinden istifa etti. İstifası Suriye siyasi yaşamında görülmemiş bir olaydı ve bu istifa yöntemi, 1928’de Cumhurbaşkanı Ahmed Nami, 1936 da Cumhurbaşkanı Muhammed Ali el-Abid ve 1939’da Cumhurbaşkanı Haşim el-Atassi tarafından tekrarlandı.

Suphi Bereket, istifa ettikten kısa bir süre sonra siyasi hayata geri döndü ve 1928’de Suriye’nin ilk cumhuriyet anayasasını hazırlayan Kurucu Meclis’e milletvekili olarak seçildi. Sözcülüğünü yaptığı El-Zaman gazetesini kurdu ve 1932’de Suriye parlamentosunda 28 sandalye kazanan Özgür Meşrutiyetçiler listesinin başında parlamento seçimlerine tekrar katıldı ve Suriye’deki en büyük parlamento bloğunun başkanı oldu. Daha sonra Meclis Başkanı seçildi ve 11 Temmuz 1932’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Haşim el-Atass (Milli Blok temsilcisi) ve bağımsız aday Muhammed Ali el-Abed’e karşı yarıştı. Bereket bu turu kaybetti ve başkanlık, Suriye Birlik Devleti’nde eski bakanlardan olan ve Bereket’in kızı Leyla Bereket’in 1924’te kısa bir süre evli kaldığı Muhammed Ali el-Abid’e geçti.

1933 seçimleri Suphi Bereket’in siyasi hayatında bir dönüm noktası oldu ve onunla Fransızlar arasında kesin bir kopuşa yol açtı. Fransa, 21 Kasım 1932’de dostluk anlaşması önerdiğinde Bereket, Milli Blok’taki muhalifleriyle ittifak kurarak bu öneriyi boşa çıkardı. Yetkili makam, parlamentoyu feshederek ve Cumhurbaşkanı Bereket’i görevinden alarak yanıt verdi. Ancak daha sonra, Suriye Parlamentosu Başkanı sıfatıyla, Ocak 1936’da Milli Blok’un başlattığı altmış günlük grevi destekleyen bir bildiri yayınladı. Cemil Mardam Bey, onu Milli Blok’a davet etmeyi ciddi olarak düşündü, ancak siyasi faaliyetten emekliliğini açıklayarak memleketi Antakya’ya dönmeye karar verdi.

28 Temmuz 1949’da İstanbul’da vefat etti.[1]

[1] MÜBEYD, Sami Mervan, (2015);  Tarih-i Dımaşk el-Menasi (Şam’ın Unutulan Tarihi), Beyrut, sf: 112.

EL-Hekim, Yusuf, (1983); Suriyya ve el-İntidab Fransa (Suriye ve Fransız Mandası), Beyrut, sf: 56.

KHOURY, Philip, (1987); Syrian end the French Mandate, Princenton Uni. sf: 147.