Hatay il merkezinin kuzeydoğusunda; Amik Ovası’nın doğusunda; Türkiye-Suriye sınırında; Reyhanlı İlçesi’nin güneybatısında; Varışlı Köyü’nün kuzeybatısında; Tayfur Sökmen Köyü’ne yaklaşık 3 km mesafede yer almaktadır. Antakya’nın kuzeydoğusunda, Asi Irmağının kıyısında, Reyhanlı İlçesi’nin 18 km batı-güneydoğusundadır. Antakya-Reyhanlı yolunun bitişiğindedir. Asi Nehri’ne yaklaşık 500 m uzakta olan höyük, 9 m yüksekliğinde (bazı yayınlarda 10.5 m) ve 750×305 m (22 hektar) ölçülerindedir. Açık müze konumundaki bu yerde, Alalakh antik kentinden kalma saray kalıntıları, aslan heykelleri, insan kabartmaları, çeşitli mimarlık yapıtı parçaları gibi kalıntılar bulunmuştur. Tell Açana, Chicago Oriental Institute ile beraber British Museum adına L. Woolley tarafından 1937-39, 1946-49 yılları arasında kazılmıştır. Woolley’in ekibinde eşi Katharine Woolley (1888-1945) Hammudi olarak bilinen Şeyh Muhammed bin Şeyh İbrahim el-Kavvasi (yaklaşık 1888-1945) Hammudi’nin oğulları Yahva ve Alevi [“Alevi” bir isim olarak verilmeyeceğinden muhtemelen ismi Allavi dir. Kaynakta ismi Alawi olarak yazılmıştır. BN.] vardı. Bu kadronun hepsi 1920’den beri beraber çalışıyorlardı. Çevre bölgeden yaklaşık 400 işçi bu kadro tarafından kazılar için eğitildiler.

Oriental Institute, bölgedeki çalışmalarına 1995’te tekrar başlamıştır. 2003 ve 2004 yılı kazıları A. Yener tarafından yönetilirken 2005 yılı itibarıyla kazılar D. Schloen yönetiminde sürdürülmektedir. Höyükte, 17 tabaka saptanmıştır. En alttaki XVII. kat, MÖ 3400-3100 tarihleri arasındaki Kalkolitik Çağ’a aittir. VII. katta Babil Kralı Hammurabi’nin çağdaşı olan Yamhad Kralı Hammurabi’den kalma yazılı belgeler bulunmuş ve bu dönemde Alalakh kentinin, başkenti Halep olan Yamhad Krallığı’na bağlı Mukiş Ülkesi’nin yönetim merkezi olduğu anlaşılmıştır. Daha üstteki IV. katta ise Alalakh’ın, MÖ 15. yy’da Mittani Devleti bağımlısı küçük bir Hurri Krallığı’nın başkenti olduğu öğrenilmiştir. Alalakh, MÖ 1370 yılında, Hitit kralı I. Suppiluliuma tarafından ele geçirilmiştir. 0. Kat, MÖ 12. yy’a dolayısıyla Son Tunç Çağı/İlk Demir Çağı geçiş evresine tarihlendirilir. Tel Açana kazılarına ait bilimsel sorunların birçoğu, Doğu Akdeniz Havzası’nın diğer bölgeleri için de geçerlidir ve bunların cevapları özellikle bölgesel devletlerden imparatorluklara (örneğin Hitit) geçiş süreci ve bu imparatorlukların parçalanarak küçük, yerel Demir Çağı krallıklarına dönüşümü gibi bazı konulara açıklık getirecektir. Daha çok MÖ 2. binyıl buluntuları ile ünlenmiş bir yerleşme yeri olan Açana’da Demir Çağı buluntuları çok az sayıda ele geçmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. 2010 yılı kazılarında 100 yıllık bir boşluktan sonra (MÖ 13. yy), Miken IIIC Orta 1 Dönemi’ne ait malzeme grubu ortaya çıkınca Alalakh’ta Demir Çağı’nın varlığı (MÖ 12. yy) aydınlanmıştır [Yener 2012:7]. 2011 yılı çalışmalarında Alan I’de 32.42 açmasında EDÇ’ye ait bir yapı katının varlığı tespit edilmiştir. Kırık seramiklerin sandık duvar üsluplu bir binanın temelinde yapı malzemesi olarak kullanıldığı düşünülen Erken Demir Çağı yapısı, Tayinat Höyük’te bulunan Demir Çağı malzemesinden daha erken bir grubu MÖ 1370 yılında, Hitit kralı I. Suppiluliuma tarafından ele geçirilmiştir. 0. Kat, MÖ 12. yy’a dolayısıyla Son Tunç Çağı/İlk Demir Çağı geçiş evresine tarihlendirilir]. Tel Açana kazılarına ait bilimsel sorunların birçoğu, Doğu Akdeniz Havzası’nın diğer bölgeleri için de geçerlidir ve bunların cevapları özellikle bölgesel devletlerden imparatorluklara (örneğin Hitit) geçiş süreci ve bu imparatorlukların parçalanarak küçük, yerel Demir Çağı krallıklarına dönüşümü gibi bazı konulara açıklık getirecektir. Daha çok MÖ 2. binyıl buluntuları ile ünlenmiş bir yerleşme yeri olan Açana’da Demir Çağı buluntuları çok az sayıda ele geçmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanmış tescilli arkeolojik sit alanları listesinde yer almaktadır. 2010 yılı kazılarında 100 yıllık bir boşluktan sonra (MÖ 13. yy), Miken IIIC Orta 1 Dönemi’ne ait malzeme grubu ortaya çıkınca Alalakh’ta Demir Çağı’nın varlığı (MÖ 12. yy) aydınlanmıştır. 2011 yılı çalışmalarında Alan I’de 32.42 açmasında EDÇ’ye ait bir yapı katının varlığı tespit edilmiştir. Kırık seramiklerin sandık duvar üsluplu bir binanın temelinde yapı malzemesi olarak kullanıldığı düşünülen Erken Demir Çağı yapısı, Tayinat Höyük’te bulunan Demir Çağı malzemesinden daha erken bir grubu temsil etmektedir. 2012 yılında gerçekleştirilen çalışmalar, Alalakh’ta DÇ I’in yanı sıra DÇ II’ye ait tabakaların da bulunduğunu göstermiştir Alalakh’ta DÇ I’in yanı sıra DÇ II’ye ait tabakaların da bulunduğunu göstermiştir. 2012 yılında Alalakh tapınaklar bölgesinde bulunan DÇ çanak çömleği incelenmiştir. 42.10 açmasında tespit edilen son üç mimari tabakanın çanak çömleği üzerine yapılan çalışmalarda, son mimari tabakanın Amuq O çanak çömleği içerdiği ve bu nedenle MÖ yaklaşık 8. yy’a tarihlenmesi gerektiği anlaşılmıştır. İkinci mimari tabakada bulunan Amuq N çanak çömleği MÖ 10. ve 9. yy’lara işaret etmektedir. En erken mimari tabaka ise, STÇ malları içermesine karşın Amik N örnekleri barındırmaktadır. Dolayısıyla bu mimari tabaka bir geçiş dönemini yansıtıyor olmalıdır.

 

IV. Kat Sarayı'nın sütunlu girişinin önünde maaş günü. Woolley’in solunda, Hammudi ibn Şeyh İbrahim sağında eşi 
Katharine bulunuyor. 1939

https://www.alalakh.org/archaeological_park/ Erişim : 04 Nisan 2022

 

Tell Açana’nın günümüzdeki durumu.

https://www.alalakh.org/archaeological_park/ Erişim: 04 Nisan 2022

 

 

http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=9102&html=ages_detail_t.html&layout=web erişim 17.11.2022

 

https://www.alalakh.org/archaeological_park/ Erişim: 04 Nisan 2022

 

https://www.alalakh.org/archaeological_park/ Erişim: 04 Nisan 2022